Kundalini yoga: met deze vorm van yoga kun je een hogere staat van bewustzijn bereiken, maar ook praktische oefeningen doen om jaren jonger te lijken. Grondlegger Yogi Bhajan begon als kind al met zijn spirituele zoektocht. Hij liet de wereld talloze yogascholen na, een geliefd theemerk en helaas ook een gevoelige discussie over grensoverschrijdend gedrag in de yogawereld. Is Kundalini yoga nu aangetast of kan de leer gescheiden worden van Yogi Bhajan?
Wat is Kundalini yoga en waar komt het vandaan? In dit artikel lees je er alles over.
Kundalini en Yogi Bhajan, de grondlegger
‘Als het in yoga om souplesse zou draaien, dan waren clowns in het circus de beste yogi’s,’ zegt Yogi Bhajan, de geestelijke vader van de Kundalini stroming. Maar bij yoga gaat het er niet om dat je je drie keer dubbel kunt vouwen. Een soepel en gezond lichaam is belangrijk, maar yoga heeft nog meer te bieden op geestelijk gebied.
En niet alleen op heel hoog spiritueel niveau; Kundalini yoga is ook bedoeld om beter om te gaan met dagelijkse beslommeringen. De oefeningen hebben in korte tijd al effect en zijn voor iedereen toegankelijk. ‘Als je kunt ademen, kun je yoga doen,’ zei Yogi Bhajan. ‘Als ik het kan, kan iedereen het!’
Kundalini en bewustzijn
Kundalini yoga komt uit de tantrische traditie, die als uitgangspunt heeft dat alles met elkaar verbonden is. Het idee is dat het hele universum in jezelf leeft, en tegelijkertijd ben je een klein deeltje van het grote geheel.
Tan betekent uitbreiding, groei, manifestatie en tra betekent middel. Vrij vertaald betekent dit dat je je lichaam gebruikt om tot bewustzijnsverruiming te komen, of dit nu via yoga, meditatie of seks is. In het Westen denken we bij tantra vooral aan erotiek, maar eigenlijk is seks hier bedoeld als een energetische uitwisseling die de spirituele groei bevordert.
Doel is de energie van de lagere chakra’s – energiecentra met meer aardse en egocentrische verlangens – naar de hogere chakra’s laten stromen, die staan voor liefde en verbondenheid. Deze energie heet Kundalini energie.
Deze Kundalini energie ligt opgeslagen in je eerste chakra, ter hoogte van je stuitbeen, en wordt ook wel voorgesteld als een opgerolde, slapende slang. Zodra de slang, symbool voor het bewustzijn, is ontwaakt, beweegt hij naar boven via de chakra’s om je tot een hogere staat van zijn te brengen. Kundalini yoga is een manier om deze energie aan te wakkeren en door je heen te laten stromen.
Kundalini yoga: energie opwekken
Typisch voor Kundalini yoga is dat er in de houdingen veel bewogen wordt om de energie op te wekken: je draait bijvoorbeeld rondjes vanuit het bekken, trekt bij het uitademen in de vuurademhaling steeds krachtig je navel naar binnen.
Dit in tegenstelling tot Hatha yoga, waar de houdingen veelal statisch zijn. Daarnaast bestaat een Kundalini les uit allerlei soorten ademhalingsoefeningen (pranayama’s), meditaties en mantra’s.
De mantra’s zijn vooral in het Gurmukhi, net als het Sanskriet een ‘dode’ Indiase taal. Yogi Bhajan was namelijk een sikh en hij gebruikte mantra’s uit de heilige teksten van zijn cultuur. Zijn afkomst verklaart ook de tulbanden die veel Kundalini yogi’s dragen en de spirituele namen die leerlingen vaak aannemen. Vrouwen krijgen een naam die eindigt op Kaur, prinses, en mannen heten Singh, leeuw.
Een eeuwenoude yogatraditie
Kundalini yoga stamt uit een eeuwenoude traditie van yogi’s die in het ontoegankelijke Himalaya-gebergte leefden. Duizenden jaren gaven ze hun kennis mondeling door van meester op leerling. In het grootste geheim, om misbruik van de krachtige Kundalini energie te voorkomen.
Als je deze energie namelijk niet goed gebruikt, kan de uitwerking schadelijk zijn. Zo zijn er mensen die in een psychose terechtkwamen of inwendig letterlijk verteerd werden doordat de Kundalini energie ineens voluit door hun lichaam schoot. Later is een deel van de Kundalini technieken opgeschreven.
Toch duurt het nog tot aan de jaren zeventig van de vorige eeuw voordat deze yogavorm het grote publiek bereikt, via Yogi Bhajan (1929-2004). Deze Indiase man, geboren als Harbhajan Singh, heeft als kind al een missie. Hij luistert geboeid naar de spirituele verhalen van zijn opa. Die levenslessen leggen een basis voor zijn zoektocht: ‘Vele jaren geleden heeft mijn opa zijn lichaam verlaten, maar zijn lessen zijn achtergebleven.’
Harbhajan in de leer
Gefascineerd door spiritualiteit zoekt de kleine Harbhajan buiten school naar de wijsheid die hij mist in de schoolbanken. Hij bezoekt wijzen en sadhu’s (ascetische yogi’s) voor meer kennis en gaat al op achtjarige leeftijd in de leer bij zijn meester Sant Hazara Singh. Hier leert hij onder andere Kundalini yoga, tantra en gatka, een zwaardvechtkunst.
Na jarenlange intensieve training krijgt hij op zestienjarige leeftijd de titel van yogameester. Zijn leraar voorspelt dat hij op zijn veertigste zijn opgedane kennis zal verspreiden. Hoe en waar is nog onbekend, maar Harbhajan bereidt zich grondig voor op zijn taak. En dat allemaal naast zijn studie economie, zijn carrière en zijn gezinsleven.
Als douane-inspecteur bij grote luchthavens reist hij door heel India en zo is hij in de gelegenheid ondertussen verschillende heiligen, swami’s en verafgelegen ashrams te bezoeken. Zo’n twintig jaar investeert hij om zijn kennis van Kundalini yoga te perfectioneren.
In zijn honger naar wijsheid bewandelt hij niet altijd de gebaande paden. Zo zoekt hij eens drie maanden lang naar een yogi in de Himalaya, om vervolgens twee dagen in Kindhouding voor zijn woning te wachten. Dat allemaal om één bepaalde meditatie te leren.
Hippies op Kundalini les
In 1968 vertrekt Harbhajan naar Canada. Er is hem een aanstelling aan de universiteit beloofd als directeur van yogische studies, maar bij aankomst blijkt dit niet door te gaan. Harbhajan laat het er niet bij zitten en weet in drie maanden tijd een yogacentrum op te richten en met een interview op de nationale televisie te komen.
Begin 1969 bezoekt hij een vriend in Los Angeles en daar vindt hij zijn roeping. De Californische hippies proberen via drugs een andere staat van bewustzijn te ervaren en pleiten voor wereldvrede en sociale gelijkheid. Harbhajan weet de hippies te inspireren om hetzelfde effect met Kundalini yoga te bereiken. De hippies verkorten zijn naam lieflijk tot Yogi Bhajan en zo zal hij de geschiedenis in gaan. De voorspelling van zijn oude meester is uitgekomen.
In de jaren zeventig komt de verspreiding van Kundalini in een stroomversnelling; Yogi Bhajan laat wereldwijd verschillende organisaties opzetten. Zoals 3HO: de Happy Healthy Holy Organization. Yogi Bhajan vindt het ieders geboorterecht om gelukkig, gezond en compleet te zijn. 3HO staat voor een gezonde manier van leven, zowel voor het individu als voor de wereld.
Daarnaast ontstaan honderden ashrams in Amerika en Europa. De thee die hij na iedere yogales serveert, wordt in productie genomen. Yogi Tea begint op kleine schaal, waarbij alles handmatig wordt gewogen en verpakt, en groeit uit tot een wereldwijd verkrijgbaar merk met vele soorten ayurvedische thee in het assortiment.
In de jaren negentig ontstaat een tweede groeispurt, door de groeiende belangstelling voor yoga. Yogi Bhajan stuurt al vanaf het begin leerlingen eropuit om yogales te geven; dit gebeurt nu ook formeel, via lerarenopleidingen. Het idee van Yogi Bhajan over yoga is: ‘Ik wil het zo eenvoudig mogelijk houden, zodat je het gemakkelijk kunt gebruiken in je dagelijkse leven. Zodat je je beter voelt, er beter uitziet en een gelukkiger mens bent.’ Daarom schrikt hij er niet voor terug om praktische handreikingen te geven voor een jeugdiger uiterlijk, rijkdom en succes. Niet om zelf in de spotlights te staan, maar enkel om de duizenden jaren oude universele lessen door te geven.
Kundalini Kriya’s
Die praktische kant van de Kundalini zie je nog steeds terug in de lessen. In series oefeningen en in meditaties wordt heel gericht gewerkt aan een fysiek, emotioneel, energetisch of spiritueel thema. Zo kun je boosheid leren loslaten, je keelchakra leren openen voor een betere communicatie of, op een iets spiritueler niveau, je verbondenheid met het universum vergroten.
Hari Kaur is al ruim 20 jaar Kundalini yogadocente. Ze is verbonden aan de lerarenopleiding in Amsterdam. ‘De kriya’s, oftewel series oefeningen, zijn vaak krachtig en dynamisch. Zelf houd ik enorm van de fysieke uitdaging in combinatie met de meditatieve energie. Kundalini yoga is een rode draad in mijn leven waar ik me altijd aan vast kan houden. Tijdens heftige stormen die af en toe de rust in mijn hoofd verstoren, weet ik met yoga mijn balans te houden.’
Hari Kaur heeft Yogi Bhajan meerdere malen ontmoet: ‘Een persoonlijke ontmoeting met hem bracht altijd meer inzicht. Hij was een heel krachtig mens, iemand die precies voelde wat er speelde. Hij zag wat je nodig had. Wanneer ik bij hem kwam met een probleem zei hij: “Richt je op het helpen van anderen, dan lost je eigen probleem vanzelf op.”‘
Hulpvaardigheid, compassie en nederigheid zijn grote pijlers binnen de lessen van Yogi Bhajan. Door anderen te helpen, word je zelf ook gelukkig, onderwees hij: ‘Wees een vuurtoren: door je licht als een vuurtoren op anderen te richten, help je hen hun doel te bereiken en gelukkig te zijn. En als je anderen helpt, zal God jou helpen. Zo simpel is het.’
Metoo
De yogawereld is helaas niet vrij van seksueel misbruik. Eerder al schreven we over Metoo in de yogawereld, in een verhaal over yogi Rachel Brathen. Ook de beschuldigingen van de beroemde yogaleraar Bikram Choudhury laten zien dat seksueel wangedrag in de yogawereld helaas niet vreemd is.
Nu is ook yogi Bhajan, jaren na zijn dood in 2004, onderwerp van discussie. Al jaren gingen er geruchten dat ook Bhajan zich schuldig maakte aan seksueel overschrijdend gedrag. Maar het in 2020 verschenen boek Premka: White Bird in a Golden Cage: My Life with Yogi Bhajan, bracht pas echt aan het licht wat er speelde. In het boek beschrijft een van zijn oud-leerlingen Pamela Dyson de donkere kanten van de relatie met haar guru.
En zij is niet de enige met negatieve ervaringen. Verschillende yogi’s hebben hun verhaal gedaan over seksueel, emotioneel en fysiek misbruik en in juni 2020 spande een van hen een zaak tegen Bhajans organisatie 3HO. Over de hele wereld hebben Kundalinidocenten inmiddels afstand gedaan van 3HO en Bhajan. Zij hebben hun eigen Kundalinistijl ontwikkeld en willen niet meer aan de organisatie verbonden zijn.
Kundalinileer Beschadigd
Vanaf nu zullen Kundalinidocenten zich moeten afvragen of Yogi Bhajan gescheiden kan worden van zijn leer. Volgens yogahistoricus Philip Deslippe zal Yogi Bhajan herinnerd worden als de Harvey Weinstein van yoga en is zijn leer zodanig beschadigd dat het lastig te redden is.
Reacties docenten
Hoe staan de Kundalinidocenten van Yoga by Happinez tegenover deze ontwikkelingen? Guru Gian (Jasper Kok) denkt er genuanceerd over. Op zijn blog stelt hij zichzelf de vraag of hij nog wel Kundalini yoga kan en moet beoefenen, waarop hij antwoordt dat de technologie en techniek losstaan van Yogi Bhajan. Guru Gian: ‘Ondanks dat Yogi Bhajan wellicht corrupt was, wil dat niet zeggen dat alles wat hij heeft geleerd en doorgegeven niet meer klopt. Wel vraagt het nog meer bewustzijn en eigen verantwoordelijkheid om zelf te toetsen wat kloppend voelt en wat niet.’
Ook Kundalini-docent Goedele Leyssen vindt dat de leer van Kundalini yoga losstaat van Yogi Bhajan. Goedele: ‘Ergens weten we allemaal wel dat iemands spirituele status niet per se iets zegt over moreel gedrag, maar toch was ik geschokt toen ik hoorde wat er in het verleden allemaal gebeurd is in de 3HO community. Los daarvan kan ik niet ontkennen dat wat ik geleerd heb tijdens mijn Kundalini yogatraining mij gevormd heeft als yogateacher en een sterke basis heeft gevormd voor mijn manier van lesgeven. Ik geef het niet meer op de strikte traditionele manier zoals in het begin, maar ik laat me er nog wel door inspireren. En ik zie de kracht van de oefeningen, de meditaties en de mantra’s nog steeds in mijn eigen leven en in het leven van mijn studenten.’
Wij hadden een interview met Kundalini-yogi Tim Schipper, over hoe yogi Bhajan voor hem van zijn voetstuk viel. En hoe deze morele crisis voor Tim alsnog de weg naar vrijheid bleek te zijn. Hij zei hierover onder andere: ‘Ik heb een flinke gereedschapskist waaruit ik kan putten en voel me vrijer om zelf kriya’s en oefeningen samen te stellen en te vertrouwen op mijn creativiteit en intuïtie.’
