Ashtanga yoga is werken, bewegen en opletten. Negenennegentig procent praktijk en één procent theorie, aldus grondlegger Sri Pattabhi Jois. Hoe meer je zweet, hoe grondiger je lichaam wordt gezuiverd.
Wat is Ashtanga yoga en waar komt het vandaan? In dit artikel lees je er alles over!
Ashtanga yoga: opgericht door Pattabhi Jois
Pattabhi Jois maakte eind jaren twintig van de vorige eeuw kennis met een energieke, vloeiende stijl van yoga. Als twaalfjarig jongetje bezocht hij een lezing van Sri Krishnamacharya. Op dat moment was yoga, mede door het Britse kolonialisme, grotendeels uit het Indiase dagelijks leven verdwenen. Krishnamacharya geloofde in de heilzame aspecten van de oude traditie. Hij reisde stad en land af om yoga te promoten. In het geval van Pattabhi Jois lukte dat. Na hun eerste ontmoeting zou hij jaren bij Krishnamacharya studeren.
40 Ashtanga houdingen
Krishnamacharya baseerde zich op de Yoga Kuruntha, een eeuwenoud manuscript, dat een methode van duizenden jaren geleden beschreef. Hij moderniseerde deze antieke leer. Hij selecteerde zes series van elk zo’n veertig poses van een vaste volgorde en maakte de manier van lesgeven toegankelijker. Traditionele yoga speelde zich voornamelijk binnenskamers af. Wie les nam, deed dat doorgaans één op één. Krishnamacharya begon als eerste yogi groepslessen te geven en liet daarbij af en toe zelfs publiek toe.
Patthabi Jois zou, naast B.K.S. Iyengar, Krishnamacharya’s bekendste leerling worden. Terwijl Iyengar de precisie van de houdingen verder uitwerkte, richtte Jois zich op het intensieve, dynamische aspect.
De laatste tijd zijn er negatieve verhalen boven water gekomen over ongewenste aanrakingen door Jois. Het is heel treurig dat #metoo-ervaringen ook in de yogawereld voorkomen. Juist in zo’n situatie waarin er leraar-docentverhoudingen zijn, waarin je kwetsbaar bent in je leerproces, waar fysieke omgang veilig zou moeten zijn. Dat is het tegenovergestelde van waar (Ashtanga) yoga voor staat!
Wat betekent Ashtanga yoga?
Ashtanga betekent letterlijk acht ledematen. Het verwijst naar de acht ’takken’ die binnen yoga worden onderscheiden en die rond het begin van de jaartelling zijn beschreven door Rishi Patanjali. Iedere tak heeft een eigen thema. Zo is er een over ademhaling, een over het naar binnen richten van de aandacht en zijn er diverse gewijd aan regels van sociaal gedrag. Het zijn geen opeenvolgende stadia, maar verschillende ingangen om tot een breder en dieper bewustzijn te komen.
De teksten van Patanjali bestaan voornamelijk uit metaforen. Jois’ benadering is praktischer. De asana’s (houdingen) ziet hij als een uitdrukking van het samengaan van lichaam en geest. Met de zes reeksen werk je aan volmaking van je totale bewustzijn. Zintuiglijke, psychologische, morele en sociale doelstellingen vloeien erin samen. Symbool hiervoor is de vinyasa. Dit woord uit het Sanskriet is ongeveer te vertalen met ‘flow’. Ashtanga vinyasa vloeit, stroomt en ademt. Elke houding wordt op een vaste manier ingezet, volgehouden en afgesloten.
Ujjayi-adem en bandha’s
Bij Ashtanga gebruik je een bepaalde ademtechniek die Ujjayi wordt genoemd. Verder zijn bandha’s belangrijk; plekken in je lichaam waar je tijdens het ademen je energie naar toestuurt én die je vasthoudt door aanspanning van de spieren. Jalandhara bandha bevindt zich bij de kin, Uddiyana bandha ter hoogte van het middenrif en Mula bandha tussen de genitaliën en de anus. In Ashtanga leer je deze energiepunten te onderscheiden en te controleren.
Asana’s en drishti’s
Ten slotte is elke asana verbonden aan een kijkrichting, drishti. Bij de Hond met het hoofd omlaag kijk je richting je navel, bij andere houdingen volg je je hand, of kijk je langs het puntje van je neus het oneindige in. Drishti helpt je in het volmaken van de asana, door het vormen van de juiste lijnen, maar is evenals de ademhaling vooral bedoeld voor meer verstilling en concentratie.
De populatiteit van Ashtanga
Na 1960 reisden steeds meer westerlingen naar India om kennis te maken met oude wijsheden en een andere leefwijze. Vaak werden ze ontvangen door Jois, en gaven vervolgens hun ervaringen door in Europa en Amerika. In 1975 verbleven Pattabhi Jois en zijn zoon Manju voor het eerst een aantal maanden in Californië. Na dit bezoek ging Pattabhi Jois regelmatig op wereldtournee.
De grootste propagandist van Ashtanga yoga is misschien wel popster Madonna. Ze speelde een yogadocente in de romantische komedie The next best thing, nam een Ashtanga-mantra op in het album Ray of light en vertelt aan wie het maar horen wil dat yoga haar leven heeft veranderd.
Ashtanga: een dynamische yogastijl
De dynamiek van Ashfanga yoga is heel aantrekkelijk. Maar ook gevaarlijk: de moderne mens wil al gauw te snel gaan. In yoga betekent haastwerk meestal dat je dingen verkeerd gaat doen en daarmee jezelf hindert of blessures veroorzaakt.
Een andere vuistregel is véél drinken, voor en na de asana’s. Ashtanga verdrijft gifstoffen uit je lichaam, maar kan dat alleen als er genoeg vocht aanwezig is om uit te zweten. Bovendien kan uitdroging stijfheid van de spieren veroorzaken.
Probeer thuis een Ashtanga yogales met de Ashtanga Primary Series door Skadi van Paasschen op Yoga by Happinez.
