Worstel jij met je gewicht en met je zelfvertrouwen? Misschien kan de eeuwenoude yogafilosofie je helpen. De yama’s en de niyama’s zijn de leefregels van de yoga – de do’s and don’ts uit de Yoga sutra’s van Patanjali. Ze zijn dan wel zo’n 2200 jaar oud, maar ook in ons dagelijks leven nog toepasbaar.  

Yama’s

De yama’s vormen de eerste stap uit het achtvoudige pad van de yoga. Yama’s zijn de dingen die je niet zou moeten doen: je belooft je te onthouden van geweld, liegen, stelen, mateloosheid en gehechtheid. Hoe pas je dat toe op je worstelingen met je gewicht?

Geweldloosheid –   Ahimsa

Geweld associeer je misschien met fysiek geweld, maar het zit ’m ook in je gedachten. Als jij streng oordeelt over jezelf, over je lichaam, je gebrek aan discipline, dan ben je gewelddadig tegen jezelf. Dit is misschien wel een van de moeilijkste yama’s: probeer niet te oordelen over jezelf en anderen. Oefen het in kleine brokjes; een uur kan al heel lang zijn, als je gewend bent altijd kritisch te zijn. Probeer accepterend en met liefde naar jezelf te kijken. Je bent goed zoals je bent.

Waarheidslievendheid –   Satya

Jezelf accepteren zoals je bent, betekent dus: je volledige (misschien volslanke) zelf. Wees eerlijk tegenover jezelf en anderen. Probeer je dus niet te verschuilen achter leugentjes: ‘Volgende week ga ik lijnen’, ‘Ik mag nu wel een chocoladereep want ik ben zielig’, ‘Pas als ik slank ben, zal ik een partner vinden’. Weg ermee. Je mag er zijn, ook als je niet in maat 36 past. En er ook nooit in zult passen. Ook niet na die sapkuur. Eerlijk zijn betekent ook eerlijk naar anderen. Je hoeft je niet te verschuilen in losse kleren. Laat jezelf zien. Als je trots op jezelf bent, straal je dat ook uit. Daar letten mensen meer op dan op hoeveel kilo je weegt.

Niet stelen –   Asteya

Niet stelen betekent niet alleen geen goederen stelen van andere mensen, maar ook geen woorden en gedachten ‘stelen’. Als je alleen met jezelf bezig bent, luister je niet echt naar de ander, en steel je als het ware aandacht. Probeer je aandacht niet alleen op jezelf te richten – hoe je eruitziet, of je wel of niet dat koekje mag nemen – maar richt je blik naar buiten. Jij bent niet het centrum van de wereld; bedenk dat het op wereldniveau niet veel uitmaakt of je een paar kilo’s te zwaar bent. Gun de ander jouw volle aandacht. 

Als je kunt loslaten, geef je jezelf ruimte, vrijheid en plezier

Zelfbeheersing –   Brachmacharya

Wees matig met eten en drinken, hielden de oude yogi’s ons voor. Dat advies is nog belangrijker geworden in onze huidige tijd van overdaad. Zelfbeheersing zou niet moeten voortkomen uit wilskracht; dan moet je te hard werken, en deze vorm van zelfbeheersing breekt vroeg of laat. Onherroepelijk komt er dan een moment dat je toch naar de kast loopt en die hele reep chocola in één keer opeet. Nee, deze vorm van zelfbeheersing moet van dieper komen, uit een diep gevoel van tevredenheid met hoe het is. Je mág wel een koekje, maar je hóéft het niet meer. Meditatie en yoga helpen je deze rustige vorm van zelfbeheersing te kweken.

Onthechting –   Aparigraha

Onthechting gaat over het loslaten van wensen en verlangens. Je hecht niet aan het resultaat van je handelingen. Je eet gezond omdat je je er goed bij voelt, niet omdat je per se slank wilt worden. Je laat het ideaalbeeld los, het beeld van hoe jij vindt dat je eruit zou moeten zien. Onthechting betekent niet dat je nergens om geeft of dat je jezelf van alles ontzegt. Het betekent van iets of iemand genieten zonder er krampachtig aan vast te houden. Als je kunt loslaten, geef je jezelf ruimte, vrijheid en plezier.

Niyama’s

De niyama’s vormen de tweede stap uit het achtvoudige pad, het zijn de leefregels die je volgens de Yoga sutra’s zou moeten nastreven. Pas na deze twee stappen volgen de fysieke yogahoudingen, die wij westerlingen doorgaans als ‘yoga’ beschouwen (de vierde stap is pranayama, ademhalingsoefeningen, en de volgende stappen leiden je via meditatie uiteindelijk tot verlichting). De vijf niyama’s zijn zuiverheid, tevredenheid, discipline, zelfkennis en overgave. Hoe passen we die toe, als we ons goed willen voelen in ons lichaam?

Zuiverheid –   Saucha

Houd je lichaam zuiver, dat is de opdracht. Drink veel water, doe een sapkuur, probeer zo veel mogelijk ‘puur’ te eten – dus weinig voorgefabriceerde maaltijden, maar verse groenten, fruit, noten, vijgen. Maar zuiverheid zit ’m ook in je gedachten en handelingen: probeer geen kwaad te spreken, houd je gedachten zuiver, ruim je huis op. Een goede oefening om je lichaam en geest te zuiveren, is pranayama oftewel ademhalingsoefeningen. Ook mantra’s zingen kan je helpen je hoofd te legen.

Tevredenheid –   Santosha

Tel je zegeningen, dat is wat deze leefregel je probeert te zeggen. Besef hoeveel je hebt om dankbaar voor te zijn, en richt je niet op wat je nog mist in het leven: de ideale partner, het perfecte figuur, die leuke baan. Accepteer en geniet van hoe het is, niet hoe je vindt dat het zou moeten zijn.

Discipline –   Tapas

Hoe tevreden en onthecht je ook bent, je mag jezelf nog steeds doelen stellen. Je kunt tevreden zijn met wie je bent, maar jezelf wel tot doel stellen wat vetrolletjes te verliezen. Daarbij hecht je niet krampachtig aan het resultaat, maar je doet wel wat in je vermogen ligt om je doelen te verwezenlijken. En daar heb je tapas, zelfdiscipline, voor nodig. Tapas betekent toewijding, consequentheid en liefde voor je taak. Breng jezelf – via yoga of meditatie – telkens weer bij het bewustzijn van de doelen die je jezelf hebt gesteld.

Geniet van hoe het is, niet hoe je vindt dat het zou moeten zijn

Zelfkennis –   Svadhyaya

We identificeren ons met onze cultuur, onze ouders, onze vriendengroep, ons beroep, met hoe we eruitzien. Maar is dat wie je echt bent? Nee, zeggen de oude yogi’s ons. Je bént niet je lichaam, je hébt een lichaam dat je tijdelijk bewoont. Maar door zelfstudie – leren van het leven, van anderen, van boeken – leer je van een afstandje naar jezelf kijken. En jezelf bevrijden van beperkende gedachten. Via yoga en meditatie kun je voorbij al die beperkende gedachten komen en je diepste kern ontmoeten. En wat je daar vindt, heeft niets te maken met het aantal kilo’s dat je lichaam weegt…

Overgave –  Ishvara pranidhana

Je kent die momenten wel, waarop je even totale harmonie ervaart: het uitzicht over een prachtige vallei, de geur van bloesem op een lenteavond, een omhelzing met een geliefde. De niyama van overgave nodigt je uit om voluit deel te nemen aan het leven, in al zijn grootsheid. Ga voorbij je eigen kleine zorgen en gedachten, en voel dat je deel uitmaakt van een groter geheel. Wat je nodig hebt, komt vanzelf naar je toe. Je kunt het alleen herkennen als je dapper genoeg bent om je eraan over te geven.

Beeld: Saskia van Osnabrugge, model: Nancy Neede