Stilte en yoga in Turkije

Zes uur yoga op een dag en de hele ochtend zwijgen. Voor redacteur Sterre van Leer – in het normale leven toch een levendige prater -– voelt de Turkse vallei als thuis.  

De zon is nog niet boven de heuvelrand uit gepiept als we één voor één door het houten hek naar buiten lopen. Het is nog fris, maar de warmte van de dag kondigt zich al aan. In het dal hangt de geur van pijnbomen en vijgenbladeren. We lopen in stilte, op ruime afstand van elkaar. In de rust van de ochtend klinkt alleen het knerpen van steentjes onder mijn schoenen, het koor van krekels uit de olijfgaard en af en toe een geitenbelletje. Des te meer valt op hoeveel herrie mijn gedachten maken. 

Silent walks zijn een liefhebberij van Simon Low, de yogaleraar die deze week onze gids zal zijn. ‘Als mensen achteraf vertellen wat ze heeft geraakt in deze retraite, zeggen ze vaak dat ze de ochtendstilte zo bijzonder vonden. Daarom vraag ik iedereen om die stilte te eerbiedigen tot na de yogales. Je zult merken hoe prettig het is om in je eigen energie te blijven, en de dag niet te beginnen met 23 goedemorgens.’

Simon Low is een van Engelands bekendste yogadocenten. Hij geeft workshops en teacher trainingen over de hele wereld (zie www.simonlow.com). Hij komt al bijna net zo lang in Huzur Vadisi als hij lesgeeft. Zijn benadering noemt hij Yin & Yang yoga: een combinatie van dynamische oefeningen en passieve, herstellende houdingen. 

De ochtendlessen zijn vooral yang van karakter. Maar wie dacht er meteen stevig in te kunnen knallen met een serie Zonnegroeten, heeft het mis: Simon leert ons de eerste ochtend om eerst rustig de gewrichten los te werken. Daarna gaan we minutenlang spinnen – we draaien van links naar rechts om onze as, terwijl we onze armen als touwen om ons lichaam laten zwiepen. ‘Je merkt misschien dat er verzet in je opkomt,’ zegt Simon, ‘omdat dit anders is dan je gewend bent. Verzet is een trucje van de geest. Vraag je liever af: hoe voelt mijn lichaam aan?’ Alle klassieke yogahoudingen gaan uit van alignment en rechte hoeken, legt hij uit. ‘Maar in de natuur is geen rechte lijn te vinden. Daarom vullen we de practice aan met cirkelvormige bewegingen, zoals in tai chi en qi gong. Voel het verschil maar in je lichaam.’

Zoek de stilte in de beweging, doe minder dan je kunt. Dieper gaan kan altijd nog

Ons eigen lichaam als maatstaf nemen, dat leren we vanaf die eerste les. In elke houding spoort Simon ons aan de vorm te zoeken die het beste bij onze fysieke mogelijkheden past. En zelfs in de pittige yang-lessen is het credo: do less. ‘Zoek de stilte in de beweging en doe minder dan je kunt. Dieper gaan kan altijd nog. We hebben nog een week.’

Minder doen

Minder doen? Voorlopig kom ik daar niet aan toe. Ten eerste hebben we hier maar liefst zes uur yoga per dag. Tussen de ochtendsessie en de middagles moeten we een stevig ontbijt en een royale lunch zien weg te werken. En dan zijn er 23 andere deelnemers om te leren kennen, de heuvels liggen vol wandelpaden, het zwembad lonkt. Tanfer, een van de eigenaars van Huzur Vadisi en zelf een gepassioneerd schilder, heeft me bovendien een schilderles aangeboden. Als voorbereiding breng ik een hele middag door met het schetsen van vijgenbladeren – ook een soort meditatie.

Het dagelijks leven hier is toch al een oefening in mindfulness. Wc-papier niet in de pot gooien, maar in de prullenbak. Nooit in je schoenen stappen zonder ze uit te kloppen, want misschien is er een schorpioen in gekropen. Die mogen dan zeldzaam zijn, de gedachte is zo griezelig dat ik uit voorzorg alles uitschud wat op de grond heeft gelegen. 

Iedereen geeft iets terug

Zeventien jaar bestaat Huzur Vadisi nu, Turks voor ‘vredige vallei’. ‘We wilden een plek creëren waar toerisme écht in harmonie is met de natuur en de lokale bevolking,’ vertelt de Engelse Jane, die de retreat runt met haar broer Ian en haar ex-man Tanfer. ‘Een plek waar je tot jezelf kunt komen, waar je liefdevol met je omgeving omgaat en niet meer neemt dan je nodig hebt.’ 

Al die jaren van yoga en meditatie hebben inmiddels ook iets achtergelaten in de vallei. ‘Je kunt de positieve energie hier echt voelen,’ zegt Jane. ‘Zelf merk ik het vooral tijdens pranayama. Het is bijna alsof je champagne inademt!’ Een van mijn reisgenoten is het ook opgevallen. ‘Het voelt alsof je hier iets kunt teruggeven,’ zegt ze. ‘Je komt niet alleen om iets te halen. Iedereen geeft ook iets moois van zichzelf aan deze plek.’

Je kunt de energie van deze plek echt voelen, bijna alsof je champagne inademt

Yin & Yang yoga in Turkije

De yin-lessen aan het einde van de middag zijn minstens zo gefocust als de yang-lessen, maar rustiger. We blijven minuten-lang in een houding, ondersteund door kussens, zodat de spieren passief blijven. ‘Bindweefsel is veel minder elastisch dan spierweefsel,’ legt Simon uit. ‘Je kunt het soepeler maken door je adem en de zwaartekracht het werk te laten doen. Dan geeft je lichaam het brein na een tijdje het signaal: hé, het is veilig, we kunnen wel wat meer loslaten!’

Dat wil niet zeggen dat je lui achterover mag zakken in de kussens. De yin-asana’s kunnen behoorlijk intens zijn. De Duif is zelfs met de steun van dekens en blokken een lastige houding, en er wordt heel wat afgezucht. ‘Het doet een beetje pijn hier,’ wijst mijn buurvrouw. ‘Hier? Bij je heup? Heel goed,’ grijnst Simon. 

Tijdens de herstellende asana’s, waarin we onze aandacht nog bewuster richten op de ademhaling, loopt Simon rond en vertelt met zachte stem. Anatomie, Chinese energieleer, neurowetenschap, klassieke yogafilosofie en de gedichten van Rumi: hij put zo vanzelfsprekend uit al die bronnen van kennis dat ze plotseling volkomen logisch in elkaar lijken te passen. 

Simon heeft niets met yoga die gericht is op het perfectioneren van ingewikkelde asana’s, legt hij me later uit. ‘I’m just not interested in leg around the back. Als de helft van de wereldbevolking iets niet kan, wat is dan de zin ervan? Ik wil mensen betrekken bij yoga, niet uitsluiten. Vroeger dacht ik ook: ik wil deze houding toevoegen aan mijn repertoire, zodat ik naar de workshop van die-en-die kan. Het heeft een tijd geduurd voor ik inzag waar het bij yoga werkelijk om gaat. Nu weet ik dat asana en pranayama slechts middelen zijn op weg naar het werkelijke doel: the quieting of the mind. Van de Sutra’s van Patanjali gaat maar een fractie over de fysieke aspecten van yoga. De rest draait allemaal om de geest.’ 

Heimwee

Op donderdag verbreken we ons zelfgekozen isolement voor een schoolreisje. Na de ochtendyoga stappen we aan boord van een Turkse gület om een volle dag te zwemmen en te zonnen. Stranden zijn er niet aan deze grillige rotskust, dus wie een duik wil nemen, moet een boot charteren. We ankeren in vier baaitjes, het ene nog mooier dan het andere. ’s Avonds eten we buiten in een restaurant aan de kade, er komt wijn op tafel en voor de liefhebbers het beste lamsvlees van de stad. En dan gebeurt er iets wat ik, levensgenieter, praatdier, mensenmens, niet ken van mezelf.

Ik wil terug.

De lichtjes langs de kade, de volle maan boven het water; alles roept: geniet ervan, dit is een avond om nooit te vergeten. En toch wil ik diep van binnen niets liever dan teruggaan naar die ongerepte heuvels en verzinken in de stilte in mijn hart. Iets van binnen is veranderd. Ik heb heimwee naar mezelf.

Thuiskomen

Een taxibusje brengt ons schommelend terug over het zandpad. ‘Ben je moe?’ vraagt Simon. Ik schud van nee. ‘Het is alleen zo vreemd,’ verzucht ik. ‘Daar beneden is alles wat ik leuk zou moeten vinden. Het is een vriendelijk plaatsje, er is heerlijk eten, wijn, een leuk loungecafé met relaxte muziek en een mooie jongen achter de bar, alles waar ik normaal intens van kan genieten…’

‘…and yet it’s not enough. Dat kan ik zo goed begrijpen.’ Hij is even stil. ‘Weet je, deze vallei is een bijzondere plek. Voor mij is het een van de laatste plaatsen op aarde die nog gespaard zijn gebleven voor de moderne wereld. Dat raakt de ziel.’ 

Binnen de houten poort vouwt de stilte zich om ons heen. Het voelt als thuiskomen. Hoe kan ik dit gevoel in vredesnaam meenemen naar mijn eigen drukke leven, als zelfs een dagje buiten het hek me al vervult van weemoed en heimwee?

Golvend ademen 

De laatste dag in Huzur Vadisi vraagt om keuzes. Zal ik een ochtendwandeling maken? Een taxi naar het dorp nemen om cadeautjes te kopen? Meegaan naar de hamam? Eigenlijk weet ik het antwoord al. Do less. Ik leg de laatste hand aan mijn schilderij en ga de rest van de middag in de zon liggen.

De les van die avond eindigt met yoga nidra, een sessie die het midden houdt tussen meditatie en geleide visualisatie. Terwijl we uitgestrekt op onze matjes liggen, klinkt in de verte Simons stem. ‘Stel je voor dat je adem de golfslag is op een keienstrand. Elke uitademing is als het geluid van een aanrollende golf, elke inademing als de golf die zich terugtrekt de zee in.’ Het beeld is zo sterk dat ik de stenen bijna kan uittekenen, zoals ze heen en weer rollen in de ruisende golven van mijn adem. Ik bevind me ergens tussen waken en dromen, maar zonder slaap. Ik ben volkomen ontspannen en helder tegelijk.

Als we opstaan, is het donker. De tranen staan in mijn ogen. Ik pieker niet meer over hoe ik deze rust kan meenemen de wereld in. Ik weet nu dat ik alleen maar mijn ogen hoef te sluiten. ‘Gek,’ zegt een van mijn reisgenoten later. ‘Hoe zacht deze lessen ook zijn, ik voel de impact ervan veel meer dan enige andere yogaweek waar ik ooit ben geweest.’

Volmaakte stilte

Om kwart over vijf de volgende ochtend word ik wakker van de oproep tot gebed uit het dorp in de verte. Ik kan niet meer slapen, dus sleep ik mijn dekbed naar de dichtstbijzijnde hangmat onder een grote vijgenboom. Langzaam verbleken de sterren in het eerste daglicht. De krekels zwijgen een voor een.

En dan, heel even, is het stil. Volmaakt stil.

Totdat, heel voorzichtig, het eerste gekwetter van een vinkje klinkt. Het zoemen van een bij. En dan, als de zon opklimt aan de andere kant van de heuvel, een aanzwellend koor van krekels uit de pijnbossen. Een nieuwe adem, een nieuwe dag.

Ik sta op en wek de anderen met het kleine tempelbelletje. We nemen zachtjes afscheid, ik pak mijn tas en loop het pad af naar de weg. Ik neem niet meer mee dan ik nodig heb. Een klein beetje van het ochtendlicht in de olijftakken, een klein beetje van die vredige rust. In ruil geef ik mijn hart aan deze plek. Wie er komt, zal het vinden.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Happy Soul Travel.

Beeld: Saskia van Osnabrugge