Je met hart en ziel overgeven aan iets wat groter is dan jij, dat is Bhakti yoga in het kort. Volgens de traditie heb je daar een leermeester bij nodig, een lichtend voorbeeld. ‘In essentie gaat het om de overgave aan puurheid.’

Bhakti yoga, de yoga van devotie, is al duizenden jaren oud. Het eerste geschrift waarin Bhakti yoga ter sprake komt, is de Rig Veda. De Rig Veda is een onderdeel van de Veda’s, de oudste, heilige geschriften in het Sanskriet, bestaande uit talloze hymnes en gebeden. Veel van wat beschreven staat in de Veda’s gaat over het in harmonie leven met de aarde en de natuur.

Het woord bhakti komt van het Sanskriet woord bhaj, dat ‘aanbidden’ betekent. In oude tijden beoefenden mensen bhakti door zich over te geven aan een meester, ze leefden met hem en deden wat hij deed. Denk bijvoorbeeld aan meesters als Boeddha of Jezus. Als beoefenaar van Bhakti yoga geef je je eigen behoeften, identiteit en ideeën over aan diegene of datgene wat je volgt. Met andere woorden: je geeft je met hart en ziel over aan iets wat groter is dan jij. Bhakti is als de moeder die ’s nachts haar bed uit gaat als haar baby honger heeft. Ze zegt niet: ‘Nu even niet hoor, ik wil slapen’; ze zet zonder klagen haar eigen behoefte aan de kant voor het welzijn van haar kind. Daarom spreken we van een toegewijde moeder.

Puurheid

Vaak wordt bhakti in één adem genoemd met het aanbidden van God. Het goddelijke of God is, net als bidden, zeker onderdeel van Bhakti yoga. Toch is dat niet waar bhakti in essentie over gaat. Bhakti is de overgave aan puurheid. Het besluit om in alles wat je doet, denkt en voelt, puur te leven. Als je elke ochtend keurig je gebeden opzegt, maar vervolgens iedereen in het verkeer uitscheldt, beoefen je geen Bhakti yoga. Bhakti yoga is een manier van leven.

Volgens de yogafilosofie is alles in de wereld samengesteld uit drie kwaliteiten, of een combinatie daarvan: de guna’s. De drie guna’s zijn sattva (zuiverheid, helderheid en harmonie), rajas (activiteit, passie en beweging) en tamas (duisternis, inertie en traagheid). Sattva, de kwaliteit van zuiverheid, helderheid en harmonie, is wat je nastreeft als je Bhakti yoga beoefent. In de basis heeft dit dus niets met religie te maken.

Hoe komt het dan dat we wél vaak die link leggen? In de 8^e eeuw na Christus kreeg een religie genaamd Sanatan Dharma steeds meer macht. De priesters die aan het hoofd van deze stroming stonden hadden een dubbele agenda. Zij waren zélf degenen die de mensen naar het contact met God begeleidden – en hoe meer mensen dat deden, des te rijker zij werden. Ze hadden er dus belang bij dat Bhakti yoga werd gericht op het aanbidden van God. Zo is Bhakti yoga, in essentie bedoeld als de overgave aan leven in puurheid, getransformeerd naar ‘overgave aan God’. Deze stroming is zo groot geworden, dat we vandaag de dag Bhakti yoga nog steeds vooral hiermee associëren.

Zoek je rolmodel

Bhakti yoga wordt weleens de yoga van het hart genoemd. Het is dan ook verleidelijk om te denken dat als je je hart maar volgt en dus doet wat voor jou klopt, je op de goede weg bent. Toch blijkt uit de wereldgeschiedenis dat vol overgave doen wat jij denkt dat goed is, niet wil zeggen dat het daadwerkelijk goed is. Daarom heb je een rolmodel nodig. Iemand die jou de weg wijst in wat leven vanuit puurheid precies inhoudt. Omdat de guna’s alles definiëren wat aan energie om je heen gebeurt, kun je deze ook gebruiken om de juiste leraar te zoeken. Het rolmodel waar je naar op zoekt bent om Bhakti yoga te beoefenen, is een ‘sattvische’ leraar, maar er zijn ook ‘rajastische’ en ‘tamasische’ leraren.

Raiastische leraren

Herken je vaak aan hun prachtige kleding. Dress to impress! Daarbij zijn ze gek op volgers; hoe meer mensen zich aansluiten, hoe beter. Ook zien ze de methode die zij onderwijzen als de beste manier om spiritueel te groeien. Vaak geven deze leraren zichzelf een spirituele naam en voeren ze titels als ‘sri’ of ‘guru’. Deze mensen hebben kennis van zaken, ze weten het prachtig te brengen en pakken je helemaal in, maar ze léven hun eigen wijsheid niet.

Tamastische leraren

Beloven je een short-cut. ‘Jarenlang mediteren is niet nodig, volg dit programma en je leven zal nooit meer hetzelfde zijn!’ Deze mensen doen alsof ze heel veel weten, maar in werkelijkheid hebben ze geen idee. Het enige waar ze om geven is dat ze er zelf beter van worden.

Sattvische leraren

Zijn zichzelf. Ze geven niets om volgers. Je bent van harte welkom om te komen en net zo welkom om weer te gaan. Bij sattvische leraren vind je geen opsmuk, geen titels, geen dikke auto’s. Voor deze leraren is het belangrijk om andere mensen in hun kracht te zetten. Ze beloven niets en geloven dat er meerdere wegen naar verlichting zijn. Voor iedereen is een ander pad weggelegd, zij bieden slechts een van de vele opties. Het is aan jou om te kiezen en elke dag het innerlijke werk te doen.

De Gayatri Mantra

De beoefening van Bhakti yoga is het leven van puurheid, en daarin volg je jouw meester. Een Bhakti yogales is dus niet een kwestie van je mat uitrollen en een serie asana’s doen. In Bhakti yoga bestaat een les uit kennisoverdracht van wat puur leven eigenlijk is en wat dat voor jou in de praktijk betekent. Kirtan, het zingen van mantra’s, kan een onderdeel van zo’n les zijn. Mantra zingen brengt de geest tot rust en zorgt ervoor dat je direct contact maakt met de essentie van puurheid. Een transformerende mantra die hier bij uitstek geschikt voor is, is de Gayatri Mantra. Dit is een Vedische mantra die losstaat van godsdienst. Vedische mantra’s gaan over de natuur in de breedste zin van het woord. Door het zingen van de mantra vraag je om wijsheid, kennis en verlichting voor jezelf en de gehele wereld. De klank Aum geeft het allerhoogste principe weer, het goddelijke of God. In de Gayatri Mantra staat Aum, vertaald als God, symbool voor wat het Allerhoogste voor jou is op dit moment: de natuur, Krishna, het universum…

Bhûr Bhuvah Svah
Tat Savitur Varenyam
Bhargo Devasya Dhîmahi
Dhiyo Yo Nah Prachodayât

O God! U bent de gever van het leven

Die mijn pijn en zorgen verwijdert

En mij geluk schenkt

O schepper van het Universum, mogen wij uw

onwetendheid-verbrandend licht ontvangen

Opdat u ons in de juiste richting leidt

Aan de slag met yoga?

Ontdek dan de prachtige lessen op ons platform, uiteenlopend van Yin, Vinyasa tot meditatie. Meld je aan en test de eerste 14 dagen gratis uit.

Tekst: dit is een verkorte versie uit het in print verschenen artikel ‘Bhakti: de yoga van toewijding – Yoga #3 2023

Beeld: illustratie van To You From Steph

Bronnen: * ‘Op weg met de Bhagavad Gita deel 1 – De essentie van de reis’ en ‘Op weg met de Bhagavad Gita deel 2 – De reisgenoot’ van Mansukh Patel