Als de zomer overgaat in de herfst, veranderen ook onze eetbehoeften. Ayurvedisch therapeut Bianca Fabrie schreef een kookboek met als leidraad de seizoenen, en wat ons lichaam volgens de oude Indiase geneeskunst in elk seizoen nodig heeft. Voor nu: van lichte rauwkost naar aardende warmte. Met ons deelt ze twee Ayurvedische recepten voor deze overgang.

ayurvedische-recepten-bianca

Binnen de Ayurveda, de traditionele Indiase geneeskunst, speelt de omslag van zomer naar herfst een belangrijke rol. Wanneer het seizoen verandert, veranderen wij mee. Onze behoeften op het gebied van voeding en leefstijl worden anders. We hebben opeens weer zin in kopjes dampende thee. Knapperige rauwe groenten met een dipje wisselen we in voor een warme stamppot. Ayurveda moedigt ons aan mee te bewegen met de verschuiving van de seizoenen en onze routines bij te stellen. Wanneer we zo ‘binnen’ en ‘buiten’ op elkaar afstemmen, blijven we in balans. Dan voelen we ons fit, energiek en gezond.

Van Pitta naar Vata

Ayurvedisch therapeut Bianca Fabrie vond het de hoogste tijd dat ayurvedisch koken wat simpeler toepasbaar en hedendaagser wordt aangeboden. ‘Het kan lastig zijn om gerechten te koken die alleen gericht zijn op de drie constitutietypes Vata, Pitta en Kapha. Zeker als je niet precies weet welk type je bent of wat er uit balans is,’ vertelt Bianca. Dus besloten zij en fotograaf Simone van Rees het ayurvedische kookboek Holy Happy Belly te maken boordevol Ayurvedische recepten. Het gaat niet uit van de constituties, maar van de (ayurvedische) seizoenen. Zo is de zomer volgens de Ayurveda het Pitta seizoen. ‘De zomer is heet en vochtig, daarom hebben we behoefte aan tegengestelde energieën: koel, droog, langzaam, neutraliserend,’ aldus Bianca. Tijdens de herfst overheerst Vata: het weer is winderig, koel en turbulent. En daarmee verandert ons verlangen. Voor de balans hebben we warm, aardend en stevig voedsel nodig.

Rust en reflectie

Als de herfst er eenmaal is – officieel eind september – voeden we onszelf het beste met stoofschotels, goedgevulde soepen en verwarmende dranken. Kies voor de smaken zoet, zout en zuur, die houden je in balans. Het is niet voor niets dat we behoefte krijgen aan zoete, aardende en stevige ingrediënten zoals pompoen en zoete aardappel wanneer het buiten herfstig wordt. Salades, raw food en koude drankjes kun je vanaf nu beter overslaan.

Qua levensstijl zijn we volgens de Ayurveda nu het meest gebaat bij ritme en regelmaat. De losse ‘laat maar waaien’-instelling van de zomer verruilen we voor meer structuur. Ook het inbouwen van rust en reflectie werkt weldadig in deze periode. De hypersociale bezige bijen die we tijdens de warme dagen waren, mogen voorlopig even met pensioen.

Zo eet je volgens de seizoenen

Herfst
De elementen lucht en ether overheersen: Vata heeft de overhand.
Eet nu met name zoet: appels en zoete aardappel; bitter en wrang (in de vroege herfst): broccoli en spinazie; zuur en zout (late herfst): zoals zeewier.

Winter
Aan het begin van de winter overheerst Vata, daarna Kapha.
Eet tijdens dit seizoen vooral zoet: bietjes, pompoen en dadels; zuur: grapefruit en sinaasappels, tomaten; zuur en zout: zeewier, rijstazijn.

Lente
De elementen water en aarde overheersen, deze horen bij Kapha.
Eet tijdens dit seizoen vooral scherp zoals gember en zwarte peper; bitter zoals rucola en spruitjes en wrang zoals kikkererwten en sperziebonen.

Zomer
Het element vuur overheerst, waardoor Pitta de hoofdrolspeler is.
Eet vooral zoet, zoals (water)meloen, en druiven; bitter en wrang: groene bladgroenten en courgette; en alles van de kokosnoot.

Ayurvedische recepten voor de herfst

Nectarine frambozen crumble

De zoete en zure smaken van het fruit passen perfect bij Vata. Het fruit wordt ook nog eens verwarmd en geserveerd met verwarmende kruiden, wat Vata-balancerend werkt. De vetten van pistache, amandel en kokos geven de broodnodige stevigheid.

4-6 porties, 30 minuten

ayurvedische-recepten-nectarine

Ingrediënten

  • 150 gram frambozen
  • 5 rijpe nectarines, ontpit en in parten
  • 50 gram pistachenoten, grof gehakt
  • 1 eetlepel limoensap
  • 4 eetlepels ahornsiroop
  • 100 gram geraspte kokos, plus 1 eetlepel extra
  • 100 gram amandelmeel
  • 1 theelepel gemalen kardemom
  • 1 theelepel gemalen venkelzaad
  • 4 eetlepels kokosolie

Bereidingswijze

  1. Verwarm de oven voor op 180°C. Meng de frambozen en nectarines in een ovenschaal (van 18 x 28 cm) met de pistachenoten, het limoensap en 2 eetlepels ahornsiroop.
  2. Meng de kokos met het amandelmeel, 1 mespunt zout en de specerijen in een kom.
  3. Doe daar de kokosolie en de rest van de ahornsiroop bij en kneed tot een kruimelig deeg (door het kneden wordt de kokosolie warm en zacht).
  4. Strooi het deeg over het fruit en bestrooi met de extra eetlepel kokosrasp.
  5. Bak de crumble in het midden van de oven in 20-25 minuten goudbruin en gaar.

Courgetti met zoete aardappel en kruidenolie

Mocht het weer al omgeslagen zijn en het tochtig en kil zijn, dan kun je de courgette ook zachtjes stoven. Ook door zwarte peper en bijvoorbeeld paprikapoeder toe te voegen, geef je het gerecht een verwarmend karakter, passend bij een gure herfstdag.

2 porties, 25 minuten

ayurvedische-recepten-courgetti

Ingrediënten

  • 1 middelgrote zoete aardappel (300 gram)
  • 1 courgette
  • sap van 1 limoen
  • 1 eetlepel olijfolie
  • 2 eetlepels pompoenpitten
  • 50 ml extra vierge olijfolie
  • 30 gram bladpeterselie
  • 100 gram feta

Bereidingswijze

  1. Verhit de oven voor op 180°C en bekleed een bakplaat met bakpapier.
  2. Schil de zoete aardappel en snij het vruchtvlees in blokjes. Verdeel de blokjes over de bakplaat en rooster in 20 minuten tot ze zacht, gaar en licht gekleurd zijn.
  3. Snij de courgette met een spiraalsnijder in sliertjes. Besprenkel deze courgette-spaghetti met limoensap en 1 eetlepel olijfolie.
  4. Rooster de pompoenpitten in een droge, hete koekenpan in 3 minuten op middelhoog vuur. Laat afkoelen op een bord en zet apart.
  5. Maak kruidenolie door 50 ml olijfolie in een blender te mengen met de peterselie. Laat draaien tot je een gladde, groene olie hebt.
  6. Doe wat courgetti op een bord, verdeel daar de zoete aardappel over. Verkruimel de feta erover en besprenkel met de kruidenolie. Maak af met de pompoenpitten.

Wil je meer weten over Ayurveda? Hier vind je nog een artikel en Ayurvedische recepten.

Tekst: Kyra de Vreeze Receptuur: Bianca Fabri Fotografie: Simone van Rees