De wereld wemelt van de bacteriën en andere potentiële ziekmakers, maar gelukkig weet ons immuunsysteem daar wel raad mee. Zaak dus om dit slimme systeem sterk en gezond te houden.

Je snijdt in je vinger en onmiddellijk dringen bacteriën je lichaam binnen. Tijdens het rennen van je rondje door het park adem je door de lucht zwevende bacteriën in. En zelfs wanneer je een supergezonde maaltijd eet, neem je ook allerlei ziektekiemen tot je. Het klinkt als een horrorscenario, maar gelukkig is je lichaam goed in staat om deze ziekmakende indringers onder de duim te houden.

Je immuunsysteem beschermt je constant tegen gevaar van buitenaf. Dit systeem vormt een barrière die voorkomt dat ziekmakers zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten je lichaam binnendringen. Als dit toch gebeurt, detecteert je immuunsysteem de indringer zo snel mogelijk en schakelt deze uit. En alsof dat nog niet genoeg is, ruimt het de rommel die de indringer heeft gemaakt ook weer op.

Bij onze geboorte krijgen we een groot deel van ons immuunsysteem mee, maar ook tijdens ons leven wordt druk doorgebouwd aan onze afweer. Het immuunsysteem kan namelijk ziekteverwekkers ‘onthouden’. Wanneer je nogmaals met dezelfde ziekteverwekker besmet raakt, wordt deze sneller gedetecteerd en onderdrukt. Je bent er letterlijk immuun voor geworden.

Anatomie

Het immuunsysteem bestaat uit drie onderdelen: een fysieke barrière, de algemene afweer en de specifieke afweer. De fysieke barrière wordt gevormd door de huid, die zich letterlijk tussen het inwendige lichaam en de buitenwereld bevindt. Ook de slijmvliezen in de luchtwegen en de darmen, het speeksel en het maagzuur horen bij de fysieke barrière. Op al deze locaties in je lichaam worden bacteriën en virussen tegengehouden.

De algemene afweer laat witte bloedcellen door ons lichaam reizen die alle ziekteverwekkers en lichaamsvreemde stoffen die ze tegenkomen, uitschakelen. Als je bijvoorbeeld een wondje hebt, geeft het algemene immuunsysteem stofjes af die verdedigingscellen naar de plek van het wondje lokken om zo binnengedrongen ziekteverwekkers te vernietigen. De specifieke afweer richt zich op ziekteverwekkers die zich snel verspreiden in het lichaam en niet onderschept zijn door de algemene afweer. Het maakt gebruik van receptoren (lymfocyten) op de buitenkant van een cel die ziekteverwekkers herkennen en uitschakelen.

Veelvoorkomende klachten

Zwak immuunsysteem

Door gebrek aan slaap, een infectie of een tekort aan vitaminen kan je algemene afweer verzwakken; je weerstand is laag. Je bent dan veel vatbaarder voor verkoudheid en wordt sneller ziek. Stress verlaagt je weerstand in een rap tempo. Bij extreme stress kan het immuunsysteem zelfs korte tijd worden uitgeschakeld. Ook gifstoffen in eten en in onze omgeving kunnen je afweer verzwakken.

Aangeboren afwijkingen

Een kleine groep mensen wordt geboren met een erfelijke afwijking aan het immuunsysteem waardoor het afweersysteem niet goed werkt. Hierdoor kunnen zelfs onschuldige infecties niet goed door het lichaam worden bestreden en ben je vatbaarder voor allerlei infecties.

Auto-immuunziekten

Dit type ziekte ontstaat doordat het immuunsysteem lichaamseigen cellen als lichaamsvreemd ziet. Het lichaam gaat dan antistoffen tegen de eigen weefsels aanmaken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij reuma en de ziekte van Crohn. Waarom het afweersysteem het eigen lichaam aanvalt, is (nog) niet duidelijk.

Onderdrukking van het immuunsysteem

Hoewel soms noodzakelijk, kunnen sommige medicijnen je afweer onderdrukken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij medicijnen tegen chronische ontstekingen zoals astma, chemotherapie en bij medicijnen tegen auto- immuunziekten. Deze medicijnen verminderen het vermogen van het lichaam om infecties te bestrijden.

Do’s en Don’ts

Doen:
  • Lachen is écht gezond. Een goed humeur en regelmatig lachen versterken je immuunsysteem.
  • Voldoende slapen, minimaal zes uur per nacht, waarvan bij voorkeur een deel vóór middernacht. Tijdens de slaap herstelt het immuunsysteem zich.
  • Voorzichtig met houdingen waarbij je je armspieren te veel belast of opstrekt. Zoals de Plank of de Hond.
  • Vermeng wat stukjes rode zonnehoed met alcohol en na drie weken heb je een geneeskrachtige tinctuur die de aanmaak van witte bloedcellen stimuleert.
  • Zeventig procent van onze afweer vindt plaats via de spijsvertering. Help de natuur een handje door producten zoals yoghurt en kefir te eten. Hierin zitten probiotica, die de darmflora verbeteren en de weerstand verhogen.
Niet doen:
  • Gebruik niet te snel antibiotica. Deze medicijnen ondermijnen op termijn je immuunsysteem. Een keelontsteking, gaat in veel gevallen vanzelf over.
  • Pas op met witte suiker, want die remt de aanmaak van witte bloedcellen, die belangrijk zijn voor het afweersysteem. Na het eten van geraffineerde suikers verzwakt het immuunsysteem al na twintig minuten.
  • Te veel schoonmaken. Doordat we door de jaren heen veel hygiënischer zijn gaan leven, wordt onze afweer minder op de proef gesteld. Die raakt hierdoor verzwakt en we zijn minder goed gewapend tegen allerlei ziekmakende stoffen.

Yogahoudingen voor een sterk immuunsysteem

Verwarmende oefeningen geven een boost aan het immuunsysteem. Ze versterken de longen en stimuleren het lymfesysteem om gifstoffen uit het bloed af te voeren. Dit helpt ziekmakers buiten de deur te houden. Begin je yogasessie daarom met een Zonnegroet; die maakt je lichaam warm en soepel. Yoga helpt ook om de aanmaak van stresshormonen in het lichaam te verlagen.

Gedraaide Stoel

Parivrtta Utkatasana

Deze houding helpt gifstoffen uit de darmen af te voeren; gezonde darmen reguleren en versterken het immuunsysteem.

  1. Ga rechtop staan in de Berghouding (Tadasana), buig je knieën alsof je op een stoel wilt gaan zitten en strek je armen omhoog langs je oren. Maak je bovenlichaam zo lang mogelijk.
  2. Zet vervolgens je handpalmen voor je borst tegen elkaar en draai naar links.
  3. Zet je rechterelleboog tegen je linkerknie en maak je rug zo recht mogelijk. Kijk naar je linkerelleboog.
  4. Blijf 3 tot 5 ademhalingen in deze houding. Kom terug en herhaal naar de andere kant.

Kat

Marjariasana

De krachtige ademhaling in de Kat verwarmt het lichaam.

  1. Ga op handen en knieën op je yogamatje zitten, met je handen recht onder je schouders en je knieën onder je heupen.
  2. Adem krachtig uit door je neus terwijl je je hoofd omhoogbrengt en je rug tegelijkertijd zo hol mogelijk maakt.
  3. Adem vervolgens stevig in door je neus terwijl je je hoofd naar beneden brengt en het midden van de ruggengraat zo ver mogelijk omhoog.
  4. Herhaal deze beweging gedurende 3 tot 5 minuten.

Neerwaartse Hond en Plank

Ardha Mukha Svanasana & Chaturanga Dandasana

De Hond zorgt ervoor dat je neus open blijft en vermindert slijm in de longen.

  1. Ga in de Neerwaartse Hond staan, met je stuitje richting plafond.
  2. Strek je armen, open je borst en breng je schouders naar beneden, terwijl je je gewicht naar achteren brengt. Blijf 3 ademhalingen in deze houding.
  3. Breng dan je gewicht naar voren, naar de Hoge Plank. Je schouders zijn boven je handen, je armen zijn gestrekt. Je lichaam vormt een rechte lijn van je hielen tot je kruin. Span je buikspieren stevig aan.
  4. Ga na 3 ademhalingen terug naar de Hond.
  5. Breng je knieën naar de vloer en rust uit in de Kindhouding. Herhaal de oefening 3 tot 5 keer.

Gebroken Kaars

Viparita Karani

Deze oefening opent de luchtwegen.

  1. Vouw twee dekens op, eentje als ondersteuning van je rug en een als een dik steuntje voor je heupen. Leg ze op elkaar met het dikke gedeelte 10 tot 15 centimeter van een muur af.
  2. Ga op de deken liggen met je heupen op het ‘kussentje’, en laat je benen gestrekt tegen de muur leunen. Open je armen zijwaarts.
  3. Zorg dat de voorkant van je torso lang en licht gewelfd is (daarvoor dient het steuntje onder je rug). 

Beeld: Martien Holtzappel, Freddy Vermeulen