Veel mensen die negatief over hun lichaam denken, sluiten zich ervan af. Yoga brengt je weer in contact met dat lijf, dat je veel kan vertellen over hoe je er emotioneel voorstaat. Ineens last van een stijve rug? Weerstand tegen achteroverbuigen? Leer luisteren naar wat je lichaam je te zeggen heeft.
Een paar jaar geleden verloor ik door een afschuwelijk ongeluk een dierbare. Vlak na zijn overlijden merkte ik dat mijn heupen ineens veel soepeler waren geworden. Bleven mijn knieën in kleermakerszit eerst bijna naast mijn oren, in die periode raakten ze opeens de grond. Ik vermoed zelf dat dit kwam doordat ik hem op dat moment, vlak na het ongeluk, gedwongen moest loslaten. Moest laten gaan, omdat hij niet meer te redden was. Later, toen ik hem juist helemaal niet wilde loslaten, omdat ik toen pas echt besefte dat ik hem voorgoed kwijt was, kwam de stijfheid in mijn heupen terug. Dit maakte mij nieuwsgierig naar de reflectie van gebeurtenissen en emoties op je lichaam. En ook naar hoe yoga daarbij kan helpen.
Ik vertel dit verhaal aan yogadocente en psychologe Aleid Warmelink, die door jarenlange ervaring met lichaamswerk een visie heeft ontwikkeld op wat je lichaam je vertelt. Warmelink: ‘Als er een grote verandering in je leven is of je moet een grote beslissing nemen, zie je vaak ook een grote fysieke verandering. Een rouwproces gaat in fases, dus dan verander je fysiek per fase mee.’
Bij een ingrijpende verandering in je leven zie je vaak ook een grote fysieke verandering
Weer in contact
Yoga is als een spiegel. Op de mat kom je letterlijk jezelf tegen: je voelt je eigen lichaam. Voor sommige mensen is dat een openbaring. Bijvoorbeeld voor mensen die zichzelf te dik vinden, die een afkeer hebben van hun eigen lichaam. Die zich hebben afgesloten voor hun lijf, en allang niet meer in staat zijn te luisteren naar de signalen die het hun geeft. Een van de belangrijkste functies van yoga voor deze mensen is dat het je (weer) in contact brengt met dat lichaam.
Dat doe je stapje voor stapje. Je voelt dat je moe bent of dat je juist bruist van energie. Je merkt dat je schouders helemaal vastzitten of dat de stijfheid in je heupen is toegenomen. Wie langere tijd yoga beoefent, gaat een niveau dieper: zoals je de laagjes van een ui afpelt, zo kom je allerlei ervaringen en oude pijnen tegen. ‘Elke laag is een hoeveelheid oude, nutteloze informatie en energie uit het verleden die we willen laten gaan,’ schrijft Baron Baptiste in zijn boek Poweryoga, meditatie door beweging. ‘Emotionele spanningen leven in het spierweefsel (je spieren en gewrichten kunnen oude trauma’s onthouden) en door jarenlange opbouw van stress en ziekte wordt het lichaam een pakhuis van onbewuste spanningen.’
Yoga als spiegel
Dat vertaalt zich bijvoorbeeld in houdingen die je onbewust overslaat omdat je ze niet prettig vindt. Andere houdingen voelen heerlijk en doe je daarom graag. De meest duidelijke reflectie van je mentale en emotionele staat is de ademhaling. Niet voor niets zijn er uitdrukkingen als ‘haar adem stokte’ en ‘ademloos keek hij toe’. ‘De adem is een voertuig van het bewustzijn,’ zegt yogadocent Yvonne Buis, tevens fysiotherapeute gespecialiseerd in ademtherapie. ‘De adem reageert direct op een prikkel. De adem in- of vasthouden gebeurt bij elke schrikreactie: de telefoon die plotseling gaat of in het verkeer een auto die plotseling remt.
De kunst is dit zo snel mogelijk weer los te laten en niet onnodig spanning vast te houden en daardoor op te bouwen. Een goede oefening is onder een koude douche stappen en bewust uitademen in plaats van toegeven aan de neiging de adem in te houden. Doordat je uitademt, is de prikkel beter te verdragen.’ Een hoge borstademhaling kan dus een teken van stress zijn. ‘Maar het is niet altijd verkeerd. Na inspanning, door opwinding, enthousiasme of angst is het functioneel dat iemand sneller en hoger in de borstkas ademt. Het gaat erom dat de adem zich aanpast aan iemands toestand.’
Van spieren naar emoties
Door yogahoudingen te doen, ga je op ontdekkingsreis in jezelf en kom je allerlei aspecten van jezelf tegen. Volgens yogadocente Aleid Warmelink kun je op verschillende niveaus aan yoga doen: fysiek, emotioneel en energetisch. ‘Op elk niveau kom je dingen tegen. Op het fysieke niveau kun je werken aan het verlichten of versoepelen van pijnlijke of stijve plekken. Maar je kunt ook op het emotionele niveau bekijken welke emoties en gedachten spanning veroorzaken, waardoor je bijvoorbeeld in een balanshouding niet stabiel bent of weerstand voelt bij bepaalde houdingen. Het energetische niveau is altijd aanwezig en wordt beïnvloed door de andere niveaus. Als je langer aan yoga doet, kun je leren op de verschillende niveaus je lichaam waar te nemen.’
Warmelink nam voor dit verhaal de heupen, schouders, rug, lenigheid en een aantal yogahoudingen onder de loep. ‘Ervaringen en denkbeelden manifesteren zich in je lichaam, je zelfbeeld, je relaties en je handelen. Er is een aantal algemene dingen over te zeggen, maar ieders persoonlijke ervaring is het belangrijkste,’ benadrukt ze.
Luister naar je lichaam
Heupen niet soepel?
De heupen hebben met impulsen en spontaniteit te maken, en met seksualiteit en creativiteit. Als bijvoorbeeld in je opvoeding seksualiteit een beladen onderwerp was of als je op seksueel gebied weinig zelfvertrouwen hebt, zijn de spieren rond heupen en bekken continu aangespannen. Als je geleerd hebt altijd je emoties te onderdrukken, onderdruk je ook je creativiteit en spontaniteit, wat letterlijke en figuurlijke stijfheid kan veroorzaken. De Vlinder (Baddha Konasana) is een goede heupopener die je helpt de heupen en het bekkengebied te ontspannen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Vastzittende schouders?
De schouders en het borstgebied hebben te maken met vertrouwen, in jezelf en in anderen. Als je schouders vastzitten, houd je veel spanning vast. Je wilt emotioneel de controle houden, durft je niet over te geven aan het leven. Je kunt moeilijk liefde en materie ontvangen en wilt alles zelf oplossen. Ook rouw en verdriet kunnen tussen de schouders en nek gaan zitten. Soms ontstaat er zelfs letterlijk een knobbel, die aanvoelt als aangespannen spieren op opgehoopt vocht: de ‘rouwknobbel’. Je draagt het verdriet letterlijk op je schouders mee. De Cobra (Bhujangasana), waarbij je op je buik ligt en vanuit je armen je borst omhoogstrekt, is een goede schouderopener, net als de Driehoek (Trikonasana), waarbij je zijwaarts een arm omhoogstrekt en de borst opent. Ook de Hond (Adho Mukha Svanasana) opent de borstkas en schouders.
Stijve rug?
Een stijve rug betekent dat je ook figuurlijk verstijfd bent, dat je vastzit. Je volgt het liefst patronen die al bekend zijn. Je wilt iets beschermen. Je zit emotioneel vast. Dit kan op het energetische niveau veroorzaken dat je weinig energie hebt, er is weinig doorstroming in de rug. Een gespannen middenrif zegt iets over wilskracht, dat je bepaalde dingen móét doen van jezelf. Veel mensen maken onbewust een tweedeling in het boven- en onderlichaam. In het bovenlichaam zit dan het denken en het piekeren, in het onderlichaam de impulsiviteit.
Je kunt je rug soepeler maken door zittende twisthoudingen, zoals Bharadvajasana, Marichyasana of Ardha Matsyendrasana. Dan kom je de stijve plekken in je rug precies tegen.
Te lenig?
Extreme lenigheid kan gepaard gaan met een gebrek aan kracht. Het lichaam is slap, er zit geen motor in. Gewrichten kunnen dan soms verzwakken, je krijgt bijvoorbeeld zwakke enkels of knieën. Extreem lenige mensen zitten soms scheef en dat veroorzaakt een onderbreking in de energiestroom. Emotioneel stellen heel lenige mensen geen grenzen. In de Hoofdstand (Sirsasana), Schouderstand (Sarvangasana) en de Hond (Adho Mukha Svanasana) komt dat te zachte eruit. Let er in de Hond bijvoorbeeld op dat je de armen goed strekt. Dat je je stevigheid behoudt zonder door te buigen.
Een hekel aan achteroverbuigen?
Bij het uitvoeren van achteroverbuigingen krijg je te maken met het fysieke oerinstinct om de zachte delen van je lichaam, zoals je buik, te beschermen. Vind je deze houdingen vervelend, dan heb je angst voor kwetsbaarheid en overgave. In een achteroverbuiging verken je nieuw, onbekend terrein, dus een hekel aan achteroverbuigen kan ook betekenen dat je angst voor de toekomst hebt.
Het is wel heel goed om toch achteroverbuigingen te doen, maar met aandacht en zonder over je grens te gaan. Je kunt bijvoorbeeld de Kameel (Ustrasana) stapje voor stapje opbouwen en dan steeds een stukje verder gaan.
Moeite met balanshoudingen?
De ene dag kun je moeiteloos in de Boom (Vrksasana) staan, de volgende dag val je zomaar om. Daarom zijn balanshoudingen goed om dagelijks te doen, want ze laten je focus en innerlijke balans van dat moment zien. Balanshoudingen werken ook in op het evenwichtsorgaan in de oren. De oren en de keel zijn fysiek verbonden. Het keelchakra is het energiecentrum dat met communicatie en expressie te maken heeft. Na een balanshouding voel je soms een dicht of juist open gevoel in de keel, afhankelijk van of je figuurlijk dingen slikt of inslikt die je naar buiten zou willen brengen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De Hoofdstand (Sirsasana) is een geschikte houding om te zien hoe het staat met jouw balans. Kijk welk gebied de disbalans veroorzaakt. Het gebied waar de meeste spanning zit, veroorzaakt het eventuele scheeftrekken in deze houding. Het borstgebied zegt iets over vertrouwen en zelfvertrouwen, in het buikgebied kunnen emoties trekken aan je houding.
Beeld: Corbis
2 reacties
Geef je reactie
Eye-opener voor mij. Dank je wel. Komt net op het juiste moment in mijn zoektocht naar mijzelf.
Ben het eens met hier bovenvoor mij goede tekst.