In Somatic yoga bestudeer je heel precies welke inspanning nodig is om een beweging uit te voeren. Deze jonge stroming nodigt uit tot vertragen en bewust worden. ‘Juist door minder hard te werken kun je krachtiger worden.’

“Toen ik eind twintig was, had ik last van hyperventilatie,” vertelt Astrid van Wesenbeeck, docent Somatische yoga en lichaamsgericht coach. “Er was veel gebeurd in mijn leven en het leek de huisarts een goed idee als ik yoga zou gaan doen.” Astrid probeerde verschillende stijlen en kwam uit bij Iyengar yoga, wat ze jarenlang behoorlijk fanatiek beoefende. “Ik genoot van de lessen, maar uiteindelijk bleek het toch niet effectief voor me te zijn. Het bevestigde mijn oude patronen. Door de directieve aanpak ging ik hard aan het werk om het goed te doen. Jarenlang was ik bezig om mijn lichaam in houdingen te krijgen zonder te voelen of het daadwerkelijk heilzaam voor me was. Dat leidde uiteindelijk tot pijn en ongemak en het verlangen om te onderzoeken wat wél werkte voor mijn lijf.”

Toen ze Somatic yoga ontdekte, was dat een compleet nieuwe ervaring. “Ik kan me mijn eerste les nog goed herinneren. We lagen voornamelijk op de grond en maakten alleen kleine bewegingen. Spieren verkorten en langzaam weer verlengen, en dat steeds opnieuw. Ik vond het erg uitdagend om alleen maar zulke kleine bewegingen te maken en had een sterke drang naar meer actie. Moesten we niet een paar Zonnegroeten doen?”

Het uitgangspunt van Somatic yoga

Bij veel yogastijlen zijn de asana’s het uitgangspunt, maar de weg naar de houdingen toe is niet altijd even mindful, stelt Astrid. “Het is vaak een proces van buiten naar binnen, en bij Somatische yoga is dat precies andersom. Soma betekent ‘lichaam’ in het Grieks. Je richt je op de fysieke sensaties in je lijf en gaat uit van wat je lichaam kan – en niet van het idee dat ieder lichaam altijd maar in elke houding te krijgen is. Toen ik aan het eind van die eerste les opstond, had ik voor mijn gevoel een nieuw lijf en een nieuw innerlijk landschap. Het was echt een openbaring. Ik ervaarde veel zachtheid en liefde naar mezelf en het effect werkte lang door. Nu, na zoveel jaar Somatic yoga, weet ik dat je krachtig kunt worden door minder hard te werken. Juist deze rustige yogastijl heeft mijn lijf uiteindelijk veel sterker gemaakt.”

Bewegen waarbinnen jij je comfortabel voelt

Somatic yoga is een relatief jonge yogastijl die is beïnvloed door de ideeën van bewegingsexpert Thomas Hanna en Feldenkrais-therapie. Beweging is hier een weg om tot meer zelfbewustzijn te komen. “Net als bij Feldenkrais beweeg je bij Somatische yoga heel aandachtig, alsof je een film vertraagd afspeelt,” vertelt Astrid. “Er zijn verschillende stromingen binnen de Somatische yoga. Wat altijd centraal staat is de focus op het nauwkeurig voelen en onderzoeken wat er in je lichaam gebeurt. Je bestudeert heel precies de inspanning die nodig is om een beweging uit te voeren en wanneer je te veel doet. Na elke beweging neem je rust om dat wat je hebt ervaren op te slaan in je bewustzijn. Het gaat bij Somatische yoga dus niet om de houding, maar om de kwaliteit van de houding. Langzaam en aandachtig bewegen helpt om zo veel mogelijk informatie over wat er gebeurt in je lijf op te halen. Je brengt sensaties die eerst onbewust waren binnen je bewustzijn.”

Als je sterke spieren wilt, dan kun je naar de sportschool gaan en ondertussen een Netflix-serie kijken, zegt Astrid, “maar als je patronen wilt veranderen, dan heb je al je aandacht nodig. Je neemt bij Somatic Yoga ook geen olifantenpaadjes; je doet geen concessies aan je lijf om een houding te kunnen uitvoeren. Het doel is om altijd vanuit het gebied te bewegen waarbinnen jij je comfortabel voelt. Vrij van pijn en prestatie. Dit doe je vanuit je volle bewustzijn, letterlijk dus met mind-ful-ness.”

Vanuit zachtheid

Een les Somatic yoga kan in het begin een behoorlijke uitdaging zijn, vertelt Astrid. Vooral het weinig of traag bewegen is voor veel mensen lastig. “In mijn lessen zie ik veel mensen met blessures, bijvoorbeeld door overmatig stretchen in de yogales. Ze zijn gewend om heel hard te werken en hun best te doen. De dingen benaderen met zachtheid en vanuit je eigen wijsheid is iets wat we in het dagelijks leven niet altijd doen. De maatschappij vraagt vaak een harde opstelling van ons. Je moet presteren en er is weinig ruimte voor twijfel. Bij Somatic yoga vinden we het minder hard werken juist interessant. Hoe kun je maar twintig procent doen van wat je normaal doet? Hoe kun je bewegen zonder onnodige inspanning? En wat gebeurt er als je een stapje terugdoet en zoekt naar gemak in plaats van succes of prestatie? Er is veel aandacht voor hoe bewegingen in het lichaam verlopen.”

Een voorbeeld in Somatic yoga

Als voorbeeld neemt ze de overgang van de Kat-Koehouding naar de Neerwaartse Hond. Bij Somatic yoga is het doel om te voelen hoe je je armen en schouders ontspannen kunt houden als je van de ene naar de andere houding beweegt. In plaats van jezelf met de kracht van je armen omhoog te duwen, kun je eerst je bekken laten zakken en je schouders ontspannen, en vervolgens vanuit je voeten en de kracht van je benen je bekken weer optillen. Dat voelt heel anders. Een ander voorbeeld: als je de Hoofdstand doet, voelt dit misschien spannend. Op zo’n moment kun je focussen op het omhoog komen zonder te vallen – maar je kunt ook bestuderen wat er gebeurt met de stabiliteit van je handen en schouders. Wat gebeurt er met je adem? Ben je bereid te stoppen als je voelt dat er stress ontstaat en te onderzoeken waar dat vandaan komt? Somatic Yoga is heel subtiel, je zoekt de kleine bewegingen op. Wat niet betekent dat je geen inspanning levert; een les kan behoorlijk intensief zijn.

*Voor dit artikel heeft Saskia Grootegoed Astrid van Wesenbeeck geïnterviewd. Zij is voorloper op het geven van Somatic yoga en doet dat bij Yogamoves in Utrecht.

*Dit artikel kom uit Yoga #4 2023 en is ingekort voor online. Meer lezen? Word dan nu voor een jaar lid en ontvang vier keer per jaar het magazine bij jou op de mat.