De Amerikaanse yogadocent Max Strom werd geboren met klompvoetjes. Het leerde hem geduldig en volhardend te zijn. Zijn zachtheid vond hij pas jaren later terug, toen yoga zijn hart weer opende. Nu reist hij de wereld over als ‘adem-expert’.

Ons gesprek vindt plaats in Utrecht, waar yoga-grootmeester Max Strom de volgende dag een driedaagse workshop zal geven bij Yoga Moves. Strom reist de hele wereld rond om zijn kijk op yoga te doceren. De vorm van zijn ‘lelijke voeten’, zoals hij zijn klompvoeten zelf laconiek noemt, is nog het enige bewijs van het zware begin van zijn jeugd. De eerste drie jaar van zijn leven werden bepaald door zijn klompvoeten. Gips, beugels en operaties moesten ervoor zorgen dat die weer in een normale positie zouden groeien. Drie jaar waarin hij nauwelijks kon bewegen, niet kon spelen en rennen met vriendjes, en waarin hij diverse pijnlijke operaties moest ondergaan. Die periode is bepalend geweest voor de vorming van zijn persoonlijkheid.

Max Strom: ‘Het waren eenzame jaren waarin ik leerde met pijn en verveling om te gaan. Vriendjes had ik niet, ik was dus op mezelf aangewezen. Mijn fantasie was mijn redding, ik liet mezelf allerlei avonturen beleven die ik met mijn gespalkte benen in werkelijkheid nooit had kunnen ondergaan. Ik was een heel actief kind en het feit dat ik “gevangen” zat in beugels en gips, was moeilijk voor me. Mijn ouders hingen af en toe een touw aan een boom waar ik me aan kon optrekken, zodat mijn bovenlichaam in elk geval gespierd bleef. Soms was mijn lijf onrustig, dan wilde het bewegen, springen, zoals kleine kinderen dat kunnen doen. Maar dat ging natuurlijk niet. In plaats van me gefrustreerd te voelen dat ik niet naar buiten kon, leerde ik mezelf om rustig en kalm te worden, het gewoon te accepteren. Je kunt zeggen dat ik toen, op die jonge leeftijd, al bezig was met mediteren. Uiteindelijk kon ik gelukkig gewoon lopen en rennen, maar mijn voeten zijn altijd lelijk gebleven. Die drie jaren hebben ervoor gezorgd dat ik een hoge pijngrens heb, en dat ik heb geleerd geduldig te zijn en door te zetten.’

Levensvragen

‘Ik heb geen idee wat voor persoon ik zou zijn geweest wanneer ik niet met klompvoeten was geboren, maar feit is dat ik totaal anders ben dan mijn ouders. Mijn vader is een cynische atheïst, mijn moeder was ook atheïst en had totaal niets met spiritualiteit. Je kunt wel zeggen dat ik eigenlijk het zwarte schaap van het gezin ben. Dat werd helemaal duidelijk toen ik een jaar of vijftien was. Een paar zeer persoonlijke mystieke ervaringen zorgden ervoor dat mijn leven op de kop werd gezet.’ Die ervaring voelt nog steeds zo persoonlijk dat Strom er niet te veel over wil zeggen, zelfs niet na lang aandringen. Alleen dat die gebeurtenis hem ervan heeft overtuigd dat we méér zijn dan alleen een lichaam.

Een schild beschermt je tegen pijn en teleurstelling, maar je kunt er ook niemand meer door omarmen’

‘De wetenschap dat ik niet alleen een lichaam en hersens ben, maar een ziel met een lichaam en hersens, werd op dat moment een feit. En dat er een voorzienigheid is waar we een verbintenis mee kunnen hebben, was vanaf dat moment ook niet meer discutabel. Het heeft mijn kijk op leven en dood voorgoed veranderd. Ik werd overvallen door levensvragen als: waarom zijn we op deze wereld, wat is het nut van ons bestaan? Mijn atheïstische ouders wisten hier totaal niet mee om te gaan, hadden geen antwoord op al mijn vragen, en ik besloot zelf op onderzoek uit te gaan. Destijds had je nog geen internet, dus was ik heel veel te vinden in de bibliotheek. Ik las over het taoïsme, over boeddhisme, de Bijbel, het soefisme, maar ook in het werk van Hermann Hesse; ik verdiepte me in meditatie en Qi Gong.’

Rockster Max Strom

‘Mijn tienerjaren waren eenzaam. Ik had geen vrienden die dachten zoals ik. Er was een oudere jongen die me boeken gaf om te lezen, maar voor de rest voelde ik me buitengesloten. De middelbareschoolperiode zag ik als tijdverspilling, ik kon niet wachten tot ik de wijde wereld in mocht. De omgeving waar ik woonde kon me niet bieden wat ik zocht: leraren die me over het leven konden onderwijzen. Op mijn zestiende verliet ik mijn ouderlijk huis om met een vriend een jaar lang door Amerika te trekken. Een soort pelgrimstocht waarop ik wijze mensen hoopte te ontmoeten. We sloten ons aan bij diverse groepen, kwamen in contact met docenten, maar nergens voelde ik me thuis. De volgende twaalf jaren verdween die spirituele zoektocht geleidelijk naar de achtergrond. Ik bleek geen onverdienstelijk zanger en songwriter te zijn en belandde in het muziekwereldje aan de westkust. De rockband waarin ik ging zingen, was redelijk succesvol en we maakten twee albums.

Daarna kwam ik in de filmwereld terecht, waar ik veel geld verdiende met het schrijven van filmscripts. Met levensvragen hield ik me totaal niet meer bezig. Net als zoveel mensen in Hollywood was ik cynisch en bitter geworden. Zoals de meeste mensen had ik een schild rond mijn hart, dat ervoor zorgde dat ik me kon handhaven in het egocentrische filmwereldje. Maar weet je wat het is met zo’n schild? Het beschermt je inderdaad tegen pijn en teleurstelling, maar door dat schild kun je ook niemand meer omarmen. Het scheidt ons af van anderen, waardoor we eenzaam worden. Je kunt geen liefde geven en ook niet ontvangen. Eigenlijk kun je wel stellen dat ik in die tijd behoorlijk van mijn pad was afgeweken. Dat geldt voor heel veel mensen; vaak besef je niet dat je de verkeerde weg bent ingeslagen.’

Toen viel het kwartje: het zat hem in die ademhaling!’

Hatha yoga en ademhaling

‘Het keerpunt kwam voor mij toen ik in aanraking kwam met Hatha yoga. Een vriend van me zat op les en haalde me over een keertje mee te gaan. Die allereerste yogales maakte een diepe indruk op me. Al na die ene keer merkte ik de verandering in me, het voelde alsof ik ontlast werd. Ik had me nog nooit zo goed gevoeld. Na die eerste les begon ik meteen zes dagen in de week yoga te beoefenen, zó was ik erdoor geraakt.
Het viel me op dat de docenten die het meest kalm en vredig waren, een heel bijzondere ademhaling hadden, je kon het letterlijk horen. Toen viel het kwartje: het zat hem in die ademhaling! Ik ontdekte dat een juiste ademhaling mensen positief kan veranderen. Die kennis heeft me ongelooflijk beïnvloed. Wanneer je diep en langzaam ademt, kom je heel snel op een ander emotioneel niveau. Veel yogadocenten zijn zich daar niet van bewust, die zijn enorm lenig met hun lichaam, maar hebben een verkeerde manier van ademhalen. Een voet in je nek kunnen leggen is heel knap, maar het verandert je niet als mens. Je bereikt er hoogstens mee dat je je vrienden even imponeert. Met de juiste ademhaling maak je geleidelijk een persoonlijke transformatie door, wordt je hart geopend, word je een prettiger mens. Prettiger voor jezelf, maar ook voor je partner, voor je kinderen, voor je vrienden. Wanneer iemand zijn ademhalingsoefeningen gaat doen, gebeurt er iets. Er worden andere keuzes gemaakt, waardoor je leven er anders uit gaat zien; je gaat naar links in plaats van naar rechts. Het is niet voor niets dat we volgens Chinese artsen via de longen onze emoties uiten. Zijn we blij of opgewonden, dan halen we een teug adem naar binnen in de vorm van “oooh”. Worden we door verdriet of pijn overmand, dan ademen we uit.’

Wat wil ik echt?

‘Ik bemerkte de veranderingen die de ademhaling in mijn geest en lichaam teweegbracht. We doen dingen vaak automatisch, en ook onze behoeften komen automatisch bij ons op. Bij het ontbijt twee koppen koffie, om elf uur weer een kop koffie met een donut, bij het televisiekijken een of andere snack. We leven van impuls naar impuls en dat houdt ons weg van de vraag: wat wil ik eigenlijk echt? Wanneer je yoga en ademhalingsoefeningen doet, zul je merken dat die behoeften afnemen en dat je er een gelukkiger mens door wordt. We hebben veel minder nodig dan we denken om gelukkig te zijn. Ook mij heeft het voorgoed veranderd. Door het oefenen van mijn ademhaling hervond ik mijn levenspad, waar ik zo ver van af was gedwaald. Het schild rond mijn hart verdween, er kwamen compassie en vergevingsgezindheid voor in de plaats. Ook naar mezelf toe.

Door de yoga kwamen na verloop van tijd mijn oude spirituele vragen weer opborrelen, en door de hernieuwde kennismaking met die spirituele wereld voelde ik me niet langer thuis in het Hollywood-wereldje. Ik schreef nog één script, zodat ik genoeg geld had om het een jaar uit te zingen, en zegde toen mijn baan op. Een vriend stelde voor dat ik yogalessen zou gaan geven om wat geld te verdienen. Een andere vriend vond dat zo’n goed idee dat hij zijn huiskamer ter beschikking stelde voor de lessen. Dat bleek een succes. Er kwamen steeds meer mensen bij en na een halfjaar moest ik op zoek naar professionele ruimte. Sindsdien geef ik yogalessen waarin de ademhalingsoefeningen een belangrijk onderdeel zijn. En het leuke is: iedereen kan het doen, of je nou in een rolstoel zit of een topsporter bent. De oefeningen zijn zeer eenvoudig, met een enorm effect. Ook op de langere termijn beïnvloedt het mensenlevens. Er was bijvoorbeeld een meisje dat voor het eerst bij me op yogales kwam: leuke meid, foute vriend, geen leuke baan. Na verloop van tijd kreeg ze een andere vriend, die veel beter voor haar was. Nog later nam ze ontslag en kreeg ze een baan die bij haar paste. Door een andere manier van ademhalen werd ze ook een ander mens.’

Een voet in je nek kunnen leggen is heel knap, maar het verandert je niet als mens’

Op yogareis in India

‘Na jarenlang yoga te hebben onderwezen, reis ik nu de wereld rond om lessen in onder andere yoga, spiritualiteit en persoonlijke verandering te geven. Laatst was ik op rondreis door India, ik nam deel aan workshops en hoopte op interessante ontmoetingen. De meest interessante ontmoeting had ik echter niet met een of andere yogagoeroe, maar met een bedelares zonder benen. Toen ik langs haar liep en we elkaar in de ogen keken, kreeg ik een schok door de wijsheid die ik daar in zag. Toen ik haar weer passeerde en haar wat geld gaf, pakte ze mijn hand en trok me naar zich toe. Zo hebben we een tijdje samen op de grond gezeten, haar hand in de mijne, zonder dat er een woord werd gezegd. Ik krijg er nu nog rillingen van. Die vrouw had geen goeroe nodig om haar levenspad te vinden, de wijsheid zat in haarzelf. Ook ik ben nog steeds bezig om een compleet mens te worden die liefde kan geven en ontvangen. Tijdens mijn workshops wil ik de harten van mijn studenten openen en hun leven proberen te verrijken. Zodat ze een beter mens worden en weloverwogen keuzes kunnen maken. Zodat ze de mensheid zien als één groot land, één grote familie, en niet denken in verschillende volkeren. Dan krijgen we een andere wereld.’